6 bộ tiêu chí và chỉ số du lịch bền vững

Du lịch bền vững được hiểu là việc phát triển, cung cấp các hoạt động du lịch phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của khách du lịch và người dân bản địa.

Tuy nhiên, mô hình này vẫn phải đảm bảo duy trì được công tác bảo tồn, tôn tạo các nguồn tài nguyên nhằm phát triển hoạt động du lịch trong tương lai.

Nhằm hướng tới phát triển du lịch xanh và lâu dài, Bộ tiêu chí và Chỉ số du lịch bền vững từ Chương trình Du lịch bền vững Thụy Sỹ (SSTP) đã được ứng dụng ở Việt Nam.

Bộ Tiêu chí và Chỉ số du lịch bền vững gồm 6 bộ tiêu chí riêng tương ứng với 6 nhóm đối tượng kinh doanh du lịch chuyên biệt.

Nội dung trong đó xoay quanh 3 yếu tố chính là con người, thiên nhiên và lợi ích.

Dù nỗ lực đạt mục tiêu tăng lợi ích cho các bên liên quan trong ngành du lịch nhưng đồng thời phải hạn chế tối đa tác hại đến môi trường.

6 Bộ tiêu chí và Chỉ số du lịch bền vững áp dụng cho 6 mô hình kinh doanh du lịch vừa và nhỏ. Đó là:

Khách sạn; điểm tham quan; lưu trú tại nhà dân (Homestay); nhà nghỉ sinh thái (eco-lodge); du lịch dựa vào cộng đồng; doanh nghiệp lữ hành.

Tiêu chí du lịch bền vững cho doanh nghiệp lữ hành

Tiêu chí du lịch bền vững áp dụng cho các doanh nghiệp lữ hành được xây dựng nhằm thúc đẩy hoạt động du lịch thân thiện hơn với môi trường.

Đồng thời nâng cao trách nhiệm của doanh nghiệp với xã hội, cung cấp cho doanh nghiệp các biện pháp tiết kiệm năng lượng, nước.

Tiêu chí du lịch bền vững này liên quan đến các yếu tố thiết yếu đối với các hoạt động của doanh nghiệp lữ hành chuyên nghiệp:

Trách nhiệm đối với môi trường và xã hội; Sản phẩm du lịch có trách nhiệm; Hợp tác và cam kết về chuỗi cung ứng du lịch có trách nhiệm; Nguồn nhân lực.

Ở đây đáng chú ý là quản lý nội bộ trong hoạt động của văn phòng theo du lịch bền vững.

Doanh nghiệp sẽ có những chính sách truyền thông về du lịch bền vững trong doanh nghiệp, những chính sách về sử dụng năng lượng hiệu quả.

Song hành với đó là đảm bảo quyền lợi của người lao động.

Tiêu chí du lịch bền vững cho cơ sở lưu trú vừa và nhỏ

Tiêu chí du lịch bền vững cho các cơ sở lưu trú vừa và nhỏ được xây dựng nhằm thúc đẩy sự thân thiện với môi trường và tiết kiệm năng lượng.

Bộ tiêu chí này đề cập đến các yếu tố thiết yếu mà những cơ sở lưu trú vừa và nhỏ kinh doanh chuyên nghiệp theo hướng du lịch bền vững cần quan tâm.

Đó là quản lý năng lượng, nước và chất thải; Sản phẩm và dịch vụ du lịch xanh; Quản lý nguồn nhân lực; Trách nhiệm với môi trường và xã hội.

Điểm đáng chú ý trong bộ tiêu chí này đó là quản lý hóa chất độc hại.

Chủ các cơ sở lưu trú sẽ sử dụng chất tẩy rửa hữu cơ và thân thiện với môi trường đối với sản phẩm làm sạch và các sản phẩm vệ sinh cơ thể cho khách.

Tiêu chí và Chỉ số du lịch bền vững áp dụng cho các điểm tham quan vừa và nhỏ

Bộ tiêu chí cho đối tượng này khuyến khích các điểm tham quan bảo vệ môi trường thông qua việc quản lý chất thải, nước thải, tiếng ồn và ô nhiễm không khí.

Cùng với đó là hình thành bộ quy tắc ứng xử cho khách du lịch.

Điểm tham quan được định nghĩa là một nơi hấp dẫn và thú vị, được khách du lịch đến thăm vì những giá trị tự nhiên, văn hóa hoặc giải trí của nó.

Bao gồm ý nghĩa lịch sử, văn hóa và vẻ đẹp tự nhiên hoặc kiến trúc nhân tạo, hoặc các khu vui chơi giải trí.

Điểm tham quan có thể là một địa điểm tự nhiên, di tích văn hóa hoặc sự kết hợp giữa tự nhiên và văn hóa.

Nhưng cũng có thể là những khu vui chơi giải trí, như công viên nước và công viên trò chơi.

Các điểm tham quan tự nhiên là những nơi có vẻ đẹp tự nhiên, như bãi biển, khu nghỉ dưỡng trên các hòn đảo nhiệt đới, công viên quốc gia, núi rừng, sa mạc...

Các điểm du lịch văn hóa bao gồm các địa điểm lịch sử, di tích, đền chùa miếu cổ, bảo tàng và phòng trưng bày nghệ thuật,...

Chủ đề của bộ tiêu chí dành cho các điểm tham quan vừa và nhỏ xoay quanh:

Chính sách và quản lý du lịch bền vững; Bền vững về kinh tế;  Bền vững về xã hội; Bền vững về môi trường.

Về chính sách và quản lý du lịch bền vững, cần chú ý tới đảm bảo vệ sinh và an toàn sau khi bùng phát một loại virus dễ lây lan.

Khi đó điểm tham quan cần xây dựng kế hoạch an toàn cho địa điểm trong trường hợp virus bùng phát.

Đi cùng với đó là có bảng chỉ dẫn thực hiện các biện pháp an toàn xã hội trong các khu vực công cộng của điểm tham quan.

Kết hợp với việc cung cấp miễn phí nước khử trùng hoặc xà phòng để rửa tay, cũng như khẩu trang cho khách.

Về bền vững kinh tế, bộ tiêu chí đề ra du lịch phải tạo cơ hội việc làm cho địa phương.

Song song với đó không cản trở việc tiếp cận nguồn nước, những tài sản văn hóa tự nhiên khác mà người dân địa phương có quyền sử dụng.

Tiêu chí và Chỉ số du lịch bền vững cho du lịch dựa vào cộng đồng

Theo luật Du lịch năm 2017, du lịch dựa vào cộng đồng là loại hình phát triển du lịch dựa trên các giá trị văn hóa của cộng đồng, được cộng đồng khai thác và hưởng lợi.

Bộ Tiêu chí và Chỉ số du lịch bền vững cho du lịch dựa vào cộng đồng xoay quanh 5 chủ đề chính:

Lợi ích kinh tế cho cộng đồng; Cơ hội việc làm và sự tham gia của địa phương; Cơ chế quản lý kinh tế và quản lý khách du lịch; Bảo vệ môi trường tự nhiên; Giảm chất thải, khí thải từ hoạt động lưu trú nhà hàng.

Du lịch cộng đồng sẽ ảnh hưởng đến nhiều hệ giá trị.

Vậy nên bộ tiêu chí cho loại hình du lịch này cần chú ý tới đảm bảo hành vi của khách du lịch không tác động tiêu cực đến cộng đồng địa phương và môi trường xung quanh.

Các chỉ số cho tiêu chí này đó là:

● Xây dựng bộ Quy tắc ứng xử dành cho khách du lịch nhằm hạn chế các tác động tiêu cực đến môi trường và cộng đồng địa phương
● Đảm bảo thông báo đầy đủ cho khách du lịch tuân thủ Quy tắc ứng xử trước và trong chuyến đi tham quan.

Dựa vào đó mà vừa khai thác tiềm năng du lịch cộng đồng lại đảm bảo môi trường cảnh quan không bị tàn phá bởi tác động của con người.

Tiêu chí và Chỉ số du lịch bền vững áp dụng cho lưu trú tại nhà dân (Homestay)

Lưu trú tại nhà dân (Homestay) là một thuật ngữ chỉ một loại hình cơ sở lưu trú mà khách du lịch trả tiền để ở cùng với gia đình chủ nhà trong cùng một ngôi nhà.

Du khách sẽ trải nghiệm cuộc sống hàng ngày của gia đình và cộng đồng địa phương.

Thu nhập có được từ nhà dịch vụ Homestay được coi là một phần thu nhập bổ sung của gia đình chủ nhà.

Các tiêu chí và chỉ số du lịch bền vững dưới đây dành cho các nhà dân cung cấp chỗ ở cho khách du lịch tìm kiếm trải nghiệm văn hóa cộng đồng địa phương.

● Bền vững về kinh tế
● Bền vững về môi trường
● Bền vững xã hội

Về bền vững kinh tế cần đảm bảo những điều kiện để chủ nhà cung cấp dịch vụ Homestay hợp pháp.

Dựa trên những chỉ số đánh giá:

Chủ nhà không có tiền án tiền sự, không mắc bệnh truyền nhiễm, Homestay có đăng ký kinh doanh hợp pháp, chủ nhà được đào tạo các kỹ năng sơ cứu an toàn.

Bền vững môi trường là nội dung quan trọng trong bộ tiêu chí này.

Ngoài việc sử dụng năng lượng hợp lý cần tham gia các hoạt động bảo vệ môi trường.

Một trong số đó là thường xuyên dọn dẹp vệ sinh khu vực xung quanh Homestay, không bán các sản phẩm làm từ động vật hoang dã.

Về bền vững xã hội cần tôn trọng văn hóa địa phương, chủ Homestay có sự hỗ trợ và hợp tác với cộng đồng.

Bằng cách cung cấp đầy đủ các thông tin bằng hình ảnh cho khách về các lễ hội, sự kiện và phiên chợ địa phương.

Tiêu chí du lịch bền vững cho nhà nghỉ sinh thái (Eco-Lodge)

Nhà nghỉ sinh thái (Eco-lodge) là những ngôi nhà được thiết kế để phục vụ khách du lịch sinh thái.

Chúng thường được những người lao động địa phương xây dựng và hỗ trợ trên quan điểm tôn trọng môi trường.

Eco-lodge nằm trong khu vực tự nhiên hoặc khu vực nông thôn cách không xa khu vực tự nhiên và không bị tiếng ồn.

Nhà nghỉ sinh thái thường có quy mô nhỏ, khoảng dưới 30 buồng khách.

Bộ tiêu chí và chỉ số du lịch bền vững dành cho nhóm đối tượng này xoay quanh 3 vấn đề chính:

Bảo vệ môi trường; Quản lý nguồn nhân lực; Hỗ trợ cộng đồng địa phương.

Về bảo vệ môi trường, cần chú ý tới xây dựng các chính sách bảo vệ môi trường, sử dụng hiệu quả năng lượng và quản lý việc xử lý chất thải.

Về quản lý nguồn nhân lực, đảm bảo quyền của người lao động, cung cấp lợi ích cho nhân viên, không sử dụng lao động trẻ em.

Các chỉ số về hỗ trợ cộng đồng địa phương là:

● Thông báo cho khách hàng về văn hóa địa phương và các hành vi nên làm hoặc không nên làm khi đến thăm cộng đồng địa phương.
● Nhà nghỉ sinh thái và phía bên ngoài không làm cản trở bất kỳ con đường hoặc khu vực nào của địa phương, gây ảnh hưởng đến việc tiếp cận của người dân.
● Đăng ký đóng góp cho các quỹ bảo tồn văn hóa và tự nhiên địa phương (nếu có).

Chỉ với việc thực hiện những việc nhỏ, như: tiết kiệm điện nước, giảm rác thải, quan tâm đến người lao động… đã góp phần bảo vệ môi trường, tăng cường kinh tế địa phương theo hướng bền vững.

Đó là cách tiếp cận bộ tiêu chí và chỉ số du lịch bền vững của SSTP.