Thuật ngữ kỳ lân công nghệ xuất hiện từ năm 2013 dùng để chỉ các doanh nghiệp khởi nghiệp có giá trị vốn hóa từ 1 tỉ USD trở lên.

Các thế hệ công ty khởi nghiệp đầu tiên của Việt Nam (2000-2006) đa số tập trung trong lĩnh vực phân phối game, thương mại điện tử, thanh toán, truyền thông số.

Giai đoạn thứ hai (2007-2014) sự xuất hiện của Tiki, Foody, Batdongsan.com.vn, Amanotes tập trung vào củng cố hoạt động kinh doanh theo chiều dọc tạo thành hệ sinh thái xoay quanh sản phẩm chính ban đầu.

Từ năm 2015 bắt đầu bùng nổ cả về số lượng lẫn loại hình nhằm tạo ra lợi thế cạnh tranh vào xây dựng nền tảng công nghệ.

Mới đây, Forbes Vietnam vừa điểm lại các kỳ lân Việt, "cận" kỳ lân và các startup triển vọng tạo ra mô hình kinh doanh độc đáo với lợi thế cạnh tranh có thể tiến xa.

Điểm danh 4 kỳ lân Việt

VNG - Ông hoàng trò chơi trực tuyến

VNG là một trong những startup đầu tiên tại Việt Nam phát hành trò chơi trực tuyến.

Năm 2005, nhà sáng lập VNG - ông Lê Hồng Minh được KingSoft trao cơ hội phát hành game Võ Lâm Truyền Kỳ tại Việt Nam.

Từ thành công của Võ Lâm Truyền Kỳ, VNG tiếp tục phát hành các game khác tại Việt Nam.

Bên cạnh game, VNG dần mở rộng sang mảng công nghệ khác như 123mua.vn, Zing Me, Zing MP3, Zalo và ví điện tử ZaloPay...

Năm 2014, VNG chuyển mình thành công ty công nghệ trên nền Internet và trở thành kỳ lân công nghệ đầu tiên của Việt Nam.

VNG hiện hoạt động với 4 mảng kinh doanh cốt lõi: Trò chơi trực tuyến; Nền tảng kết nối; Tài chính & Thanh toán và dịch vụ đám mây.

Công ty cũng đầu tư vào các startup như Tiki, Got It, EcoTruck.

Giai đoạn 2016-2020, VNG nằm trong Top 50 thương hiệu dẫn đầu của Forbes Việt Nam với định giá 69,3 triệu đô la Mỹ.

VNG được đánh giá là doanh nghiệp nội dung số có sức ảnh hưởng hàng đầu tại Việt Nam.

VNPAY/VNLIFE - Ứng dụng thanh toán không tiền mặt

VNPay-QR được biết đến với mạng lưới thanh toán bằng mã QR, không cần sử dụng tiền mặt ở các thành phố lớn.

Ra mắt năm 2007, ứng dụng hiện đang hợp tác với hơn 40 ngân hàng tại Việt Nam, có cả ngân hàng lớn như Agribank, Vietcombank, VietinBank và BIDV.

Mặc dù VNPay không hoạt động giống như ví điện tử, nhưng VNPAY-QR vẫn đang cạnh tranh với các ví kỹ thuật số như MoMo hay Moca.

Các công ty con khác của VNLIFE bao gồm VNTravel và một bộ phận bán lẻ nhằm giúp các doanh nghiệp số hóa các dịch vụ của mình.

Năm 2019, VNLIFE - chủ sở hữu VNPay trở thành kỳ lân sau khoản đầu tư 300 triệu đô la Mỹ từ GIC và Softbank.

VNLIFE dự định sử dụng các nguồn vốn mới để tận dụng cơ hội thị trường số hóa đang ngày một phát triển ở Việt Nam.

Hiện tại, VNLIFE trở thành kỳ lân công nghệ thứ hai của Việt Nam, xếp thứ 12 trong khu vực Đông Nam Á.

Giám đốc VNPay khẳng định thành công của VNPay đến từ việc sẳn sàng đầu tư những chiến lược dài hạn và ngắn hạn một cách rõ ràng, uyển chuyển.

MoMo - Nhà tiên phong Fintech

MoMo là doanh nghiệp tiên phong trong lĩnh vực Fintech tại Việt Nam.

Từ một startup nhỏ với dịch vụ chính là nạp tiền điện thoại, MoMo đã phát triển thành cả hệ thống online, offline, xây dựng ứng dụng, tạo nên hệ sinh thái thanh toán với đủ các thành tố người dùng, nguồn tiền và sản phẩm/dịch vụ.

MoMo đã mở rộng thị trường thông qua việc cung cấp giải pháp chuyển đổi số và đẩy mạnh đầu tư cho doanh nghiệp nhỏ (SME) và siêu nhỏ (MSME) tại Việt Nam.

Từ năm 2018, MoMo tuyên bố mục tiêu phát triển thành siêu ứng dụng và chuyển đổi chiến lược từ Data-First sang AI-first để mang đến trải nghiệm tối ưu cho người dùng.

MoMo cũng đặt mục tiêu trở thành "bộ não" về công nghệ và tài chính của hệ thống bán lẻ và dịch vụ Việt Nam trong tương lai.

MoMo trở thành kỳ lân vào cuối năm 2021, sau khi Mizuho Bank dẫn đầu nhóm các nhà đầu tư quốc tế với số tiền lên đến 200 triệu đô la Mỹ.

Sky Mavis - Người dẫn đường Blockchain và Game Blockchain

Được thành lập năm 2018, Sky Mavis là startup ứng dụng công nghệ Blockchain vào Game, trong đó nổi bật nhất là Axie Infinity.

Axie Infinity là một vũ trụ thú cưng nơi người chơi chiến đấu, nuôi nấng và trao đổi những sinh vật dễ thương có tên Axies.

Thu hút 2,6 triệu người chơi, Axie Infinity là game thành công nhất khi mở ra trào lưu Game Blockchain gây sốt tại Việt Nam.

Qua gần 2 năm hoạt động, Game Blockchain này đã có khoảng 3.800 người chơi và số tiền ảo giao dịch trong game đã lên tới hơn 1,8 triệu USD.

Tháng 10/2021, công ty nhận vốn vòng với định giá lên 3 tỷ đô la Mỹ, chính thức trở thành 1 trong 4 kỳ lân công nghệ của người Việt.

"Cận" kỳ lân và các startup triển vọng

Tiki - Sàn thương mại điện tử của mọi nhà

Tiki là sàn thương mại điện tử lớn thứ ba tại Việt Nam tính theo số lượng truy cập.

Tiki có một hệ sinh thái thương mại tất cả trong một.

TikiNOW cung cấp dịch vụ logistics đầu-cuối

Ticketbox là dịch vụ mua vé sự kiện, vé xem phim

Đơn vị Tiki Trading và sàn giao dịch cung cấp hơn 10 triệu sản phẩm.

Mô hình kinh doanh của Tiki từng là Tiki B2C kết nối doanh nghiệp với khách hàng.

Tuy nhiên từ năm 2017, trang thương mại online này đã chuyển sang mô hình Marketplace.

Đây là một bước tiến mới hoàn hảo và phù hợp với xu hướng của Tiki.

Sự kiện IPO vào cuối năm 2022 hoặc đầu năm 2023 có thể định giá Tiki trên 1 tỷ đô la Mỹ và trở thành kỳ lân mới của Việt Nam.

Giao hàng tiết kiệm - Mạng chuyển phát nhanh, rộng khắp

GHTK có hai cổ đông lớn là SEA là công ty đang sở hữu chi phối tại Shopee, Shopee Food, Shopee Pay và Kerry Logistics là tập đoàn chuyển phát Hong Kong.

Công ty đã cấu trúc lại danh mục tài chính, chuẩn bị IPO và kỳ vọng mục tiêu kỳ lân.

Trusting Social - Hệ thống công cụ chấm điểm tín dụng

Trusting Social là công ty hỗ trợ cải thiện khả năng tiếp cận tài chính giúp nhiều người dưới chuẩn của ngân hàng có thể vay được tiền.

Tháng 4/2022, tập đoàn Masan công bố hoàn tất thỏa thuận đầu tư 65 triệu đô la Mỹ để sở hữu 25% của Trusting Social Việt Nam.

Kyber Network - Sàn giao dịch phi tập trung tiền kỹ thuật số

Kyber Network được phát triển trên nền tảng Blockchain Ethereum, cung cấp sàn giao dịch phi tập trung giúp cho người dùng giao dịch và chuyển đổi giữa các loại tiền kỹ thuật số.

Các sản phẩm chính gồm sàn giao dịch phi tập trung KyberSwap và nền tảng quản lý tài sản số Krystal.

Năm 2017, Kyber Network gọi vốn thành công 52 triệu đô la Mỹ, trở thành một trong những startup Việt Nam gọi vốn lớn nhất lịch sử.  

Amanotes - Nhà phát triển trò chơi điện tử âm nhạc

Amanotes là nhà phát hành trò chơi điện tử dẫn đầu thế giới trong phân khúc trò chơi âm nhạc với 2,6 tỉ lượt tải trên kho ứng dụng Google Play và iOS.

Với mô hình kinh doanh tạo ra dòng tiền, Amanotes chưa trải qua vòng gọi vốn nào nhưng vẫn tự lớn mạnh và phát triển.

Mục tiêu kinh doanh của Amanotes là xây dựng hệ sinh thái âm nhạc hoàn chỉnh, tạo ra những ứng dụng và hỗ trợ các nhà lập trình độc lập đưa sản phẩm đến người dùng.

KiotViet - Phần mềm quản lý bán hàng cho SMEs và MSMEs

Phần mềm quản lý bán hàng KiotViet thuộc công ty cổ phần Phần mềm Citigo.

Citigo đang chuyển mình thành hệ sinh thái cho các doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ ở Việt Nam và Đông Nam Á trong việc cung cấp công cụ quản lý cho các chủ cửa hàng, nguồn hàng và nguồn vốn cho các chủ cửa hàng nhỏ lẻ.

Năm 2019, Kiot Viet huy động 6 triệu đô la Mỹ từ Jungle Ventures và Traveloka.

Năm 2021, số lượng khách hàng tăng lên gấp 3 lần, KiotViet huy động thành công 45 triệu đô la Mỹ.

Giao Hàng Nhanh - Tiên phong e-Logistics

Giao Hàng Nhanh (GHN) tiên phong trong lĩnh vực e-logistics, thuộc hệ sinh thái Scommerce với 6 dịch vụ khác biệt trên cùng một nền tảng.

Năm 2018, công ty này nhận vốn đầu tư từ Olympus Capital Asia và đến cuối năm 2019, Temasek đầu tư hơn 100 triệu đô la Mỹ vào Scommerce.

Nhìn chung, các startup triển vọng nhất đều liên quan đến hệ sinh thái thương mại điện tử, fintech, logistics, blockchain, game…

Đó là những lĩnh vực tăng trưởng lớn trong 2-3 năm tới, dù có thể không phải tất cả nhưng một số công ty triển vọng đó có thể trở thành các kỳ lân tiếp theo.