0903 789 968
174
Bài viết đi sâu khai thác sự chuyển dịch từ tư duy “tăng trưởng bằng mọi giá” sang “tăng trưởng thông minh (Smart Scale-up), phân tích bốn yếu tố khiến Smart Scale-up trở thành xu hướng tất yếu, và chỉ ra cách doanh nghiệp ứng dụng trong chiến lược, quản trị, công nghệ, văn hoá nhân sự. Từ đó, rút ra hàm ý cho các thương hiệu và hoạt động BrandMarcom tại Việt Nam.
Câu chuyện khởi nghiệp - Từ “tăng trưởng bằng mọi giá” thành “tăng trưởng thông minh”
Trong suốt thập kỷ qua, đặc biệt giai đoạn bùng nổ Startup và công nghệ, tư duy “Growth at any cost” (tăng trưởng bằng mọi giá) đã trở thành kim chỉ nam.
Doanh nghiệp ưu tiên tốc độ mở rộng thị phần, chấp nhận lỗ kéo dài để đổi lấy số lượng người dùng hoặc định giá cao.
Tuy nhiên, thực tế đã chứng minh mặt trái: Tăng trưởng bằng mọi giá nhưng thiếu nền tảng hệ thống dễ dẫn đến khủng hoảng.
Fast - một Startup thương mại điện tử tại Mỹ từng huy động được 120 triệu USD - đã phải đóng cửa chỉ sau bốn năm, nguyên nhân chính là “đốt tiền quá nhanh” mà không xây dựng được giá trị cốt lõi bền vững.
Câu chuyện này không phải cá biệt, mà là hồi chuông cảnh tỉnh cho cả một thế hệ “unicorn” vốn chạy đua tốc độ nhưng bỏ qua nội lực.
Trong bối cảnh nguồn vốn ngày càng thận trọng, nhà đầu tư không còn chấp nhận “đốt tiền để lấy số”. Cùng lúc đó, các áp lực từ ESG, minh bạch dữ liệu, và niềm tin khách hàng ngày càng trở thành yếu tố sống còn.
Chính vì vậy, một tư duy mới đang định hình: Smart Scale-up (tăng trưởng thông minh), với thông điệp cốt lõi phải biết cân bằng tốc độ với chiều sâu hệ thống.
Smart Scale-up - Khi tốc độ cần đi cùng chiều sâu
Có thể thấy, nếu giai đoạn trước, tăng trưởng được định nghĩa đơn giản là “càng nhanh càng tốt”, thì bối cảnh hiện tại đang chứng kiến một sự điều chỉnh căn bản: Tốc độ chỉ thực sự có giá trị khi đi kèm nền tảng hệ thống vững chắc.
Đây chính là tinh thần của Smart Scale-up - cách tiếp cận tăng trưởng thông minh, nơi doanh nghiệp vừa duy trì nhịp mở rộng thị phần, vừa đầu tư đủ chiều sâu vào hạ tầng, dữ liệu, con người và văn hoá tổ chức để không tự sụp đổ dưới chính sức nặng của mình.
Nói cách khác, Smart Scale-up là quá trình “Temper speed with systemic depth”: Biết điều tiết tốc độ và xây dựng nội lực bền vững để tốc độ ấy không trở thành rủi ro.
Trong thực tiễn, điều này thể hiện rõ ở sự khác biệt: Tăng trưởng bằng mọi giá thường giống một cuộc chạy nước rút, nhanh nhưng dễ gãy.
Trong khi đó, Smart Scale-up giống như một hành trình Marathon, nơi mỗi bước đi nhanh đều có hệ thống chống đỡ, giúp doanh nghiệp không chỉ về đích trước mắt mà còn đủ sức chạy đường dài.
Xu hướng Smart Scale-up ngày càng trở nên cấp thiết bởi bốn yếu tố cộng hưởng: Sự thay đổi trong thị trường vốn, kỳ vọng mới từ khách hàng và xã hội, khung pháp lý - ESG ngày càng khắt khe, và môi trường cạnh tranh khốc liệt.
1. Thị trường vốn chuyển hướng sang tính bền vững
Sau giai đoạn nới lỏng tài chính, dòng vốn đầu tư mạo hiểm hiện nay đã trở nên thận trọng hơn.
Nhà đầu tư không còn chấp nhận chiến lược “đốt tiền để đổi lấy số” như trước, mà yêu cầu doanh nghiệp phải chứng minh khả năng sinh lời thực tế.
Thị trường vốn toàn cầu đang bước vào một quỹ đạo mới, nơi tính bền vững trở thành tiêu chí cốt lõi.
Sau giai đoạn nới lỏng tài chính và những năm tháng dòng tiền rót mạnh mẽ vào các cuộc đua “tăng trưởng bằng mọi giá”, các quỹ đầu tư hiện đã thận trọng hơn bao giờ hết. Nhà đầu tư không còn chấp nhận mô hình “đốt tiền để đổi lấy số” như một minh chứng tăng trưởng ngắn hạn.
Thay vào đó, họ yêu cầu doanh nghiệp chứng minh năng lực sinh lời thực tế, khả năng tạo dòng tiền ổn định và chiến lược phát triển có chiều sâu.
Điều này đồng nghĩa rằng tốc độ không còn là vũ khí duy nhất; bền vững mới là giấy thông hành giúp doanh nghiệp tiếp tục nhận được sự hậu thuẫn từ thị trường vốn.
2. Kỳ vọng xã hội định hình lại tiêu chuẩn tăng trưởng
Người tiêu dùng ngày nay không chỉ quan tâm đến sản phẩm hay dịch vụ, mà còn theo dõi hành vi và trách nhiệm của doanh nghiệp.
Họ kỳ vọng sự minh bạch, gắn kết với cộng đồng và định hướng phát triển bền vững, thay vì những con số tăng trưởng ảo.
Các khảo sát toàn cầu chỉ ra rằng thế hệ trẻ, đặc biệt Gen Z, sẵn sàng tẩy chay thương hiệu nếu cảm thấy doanh nghiệp thiếu minh bạch hoặc vô trách nhiệm trong chuỗi cung ứng.
Điều này tạo áp lực để doanh nghiệp không chỉ tăng trưởng nhanh, mà còn phải “sạch” và “sâu”.
Đọc thêm: Người tiêu dùng thức thời đang buộc doanh nghiệp thay đổi thế nào?
3. ESG trở thành rào cản và động lực bắt buộc
Các quy định về môi trường, xã hội và quản trị (ESG) ngày càng được siết chặt. Từ châu Âu đến châu Á, nhiều đạo luật về phát thải Carbon, quyền riêng tư dữ liệu hay báo cáo minh bạch đã được áp dụng.
Nếu doanh nghiệp không tích hợp ESG ngay từ đầu trong chiến lược vận hành, nguy cơ bị loại khỏi chuỗi giá trị toàn cầu là rất lớn.
ESG vì vậy không chỉ là yếu tố đạo đức, mà đã trở thành một phần cấu trúc bắt buộc của tăng trưởng thông minh.
3.4 Cạnh tranh toàn cầu đòi hỏi chiều sâu nội lực
Trong bối cảnh toàn cầu hóa, tốc độ có thể mang lại lợi thế ngắn hạn, nhưng chính chiều sâu hệ thống mới giúp doanh nghiệp duy trì vị thế lâu dài.
Những công ty chỉ chạy theo tốc độ thường dễ bị đối thủ vượt qua hoặc tự suy yếu vì không đủ nội lực.
Ngược lại, doanh nghiệp đầu tư chiều sâu vào công nghệ, dữ liệu và văn hóa tổ chức sẽ tạo ra năng lực cạnh tranh bền vững - thứ mà đối thủ khó sao chép.
Đây chính là yếu tố phân định rõ ràng giữa “scale nhanh nhưng gãy” và “scale thông minh, bền vững" .
Bài học triển khai Smart Scale-up - Từ chiến lược đến con người
Smart Scale-up không chỉ là lý thuyết mà đã và đang hiện diện trong thực tiễn quản trị. Điều cốt lõi là mỗi bước tăng tốc phải đi cùng một nền tảng đủ vững, để tốc độ trở thành bệ phóng thay vì gánh nặng.
Có bốn khía cạnh ứng dụng quan trọng: Chiến lược tăng trưởng, quản trị nội bộ, công nghệ nền tảng, và văn hoá nhân sự.
1. Chiến lược - Định nghĩa lại tăng trưởng
Tăng trưởng không còn được hiểu là “càng nhiều càng tốt”, mà phải là “càng sâu càng bền”.
Một thương hiệu như Grab cho thấy rõ sự chuyển hướng này. Sau giai đoạn đốt vốn dữ dội để chiếm thị phần từ gọi xe, Grab mở rộng thành hệ sinh thái giao đồ ăn, tài chính số và logistics - vừa giữ được nhịp tăng trưởng, vừa xây dựng nền tảng dữ liệu và dịch vụ bền vững, tạo lợi thế lâu dài.
Đây là bài học cho các doanh nghiệp định nghĩa lại tăng trưởng không chỉ ở con số bán hàng hay lượt tải App, mà phải ở khả năng giữ chân khách hàng, mở rộng giá trị vòng đời và bồi đắp niềm tin dài hạn.
2. Quản trị - Củng cố hệ thống nội bộ
Tốc độ chỉ trở nên bền vững khi bộ máy quản trị đủ sức chống đỡ.
WeWork từng được định giá 47 tỷ USD nhưng phải nộp đơn phá sản vào cuối năm 2023, phần lớn do quản trị tài chính yếu kém và mô hình rủi ro. Sau khi đồng thuận kế hoạch tái cấu trúc, họ giảm nợ 4 tỷ USD và tách bớt địa điểm thuê để trở lại hoạt động bền vững hơn.
Bài học này đặt ra cảnh báo cho các doanh nghiệp Việt Nam trong lĩnh vực bán lẻ hay F&B về việc điều tiết tốc độ cần đi cùng hệ thống tài chính vận hành chặt chẽ.
Đặc biệt với BrandMarcom, điều này có nghĩa là truyền thông không thể chỉ tập trung vào phô trương quy mô, mà phải kể được câu chuyện về sự minh bạch, sự tin cậy và cách doanh nghiệp tạo dựng nền tảng vững chắc cho tương lai.
3. Công nghệ - Xây dựng nền tảng bền và linh hoạt
Trong kỷ nguyên số, công nghệ chính là bộ khung để tốc độ tăng trưởng không làm sụp đổ hệ thống.
Tesla là ví dụ điển hình: Hãng không chỉ chú trọng số lượng xe điện bán ra, mà đầu tư cực sâu vào công nghệ pin và hạ tầng trạm sạc - những yếu tố tạo lợi thế cạnh tranh mà các hãng xe truyền thống khó bắt kịp.
Gần gũi hơn với Việt Nam, MoMo cũng đi theo logic này: Thay vì chỉ dồn lực tăng số lượng người dùng ví điện tử, công ty đầu tư vào hệ sinh thái thanh toán, bảo mật dữ liệu và công nghệ AI chống gian lận.
Năm 2024, MoMo chuyển từ ví điện tử sang siêu ứng dụng AI với hơn 31 triệu người dùng, 140,000 điểm chấp nhận thanh toán, cùng mô hình mở rộng dịch vụ thanh toán, đầu tư, bảo hiểm… nhờ đó tạo ra hệ sinh thái tài chính bền vững ở Việt Nam.
Đây là bước đi “cắm sâu” để đảm bảo tốc độ mở rộng người dùng luôn được chống đỡ bởi hạ tầng bền vững.
Với BrandMarcom, điều này đặt ra yêu cầu phải truyền thông không chỉ về tính tiện lợi bề nổi, mà còn phải kể câu chuyện công nghệ, dữ liệu và an toàn - những yếu tố củng cố niềm tin dài hạn.
4. Văn hoá & nhân sự - Nội lực là sức bật
Một tổ chức tăng trưởng nhanh mà thiếu nền tảng văn hoá và nhân sự sẽ dễ đối mặt Burnout và rủi ro tan rã.
FPT là minh chứng ở Việt Nam về văn hoá “hạnh phúc tại nơi làm việc”. Họ tạo ra môi trường năng động với hoạt động Cộng đồng và Campus thân thiện, giúp giữ chân nhân sự trẻ, giữ được tinh thần khởi nghiệp trong hành trình mở rộng quy mô.
Đây là lời nhắc cho các thương hiệu Việt rằng tăng trưởng bền không chỉ nằm ở doanh thu, mà nằm ở việc đội ngũ có đủ sức đi đường dài cùng doanh nghiệp.
Với BrandMarcom, điều đó có nghĩa là phải truyền thông không chỉ sản phẩm mà cả con người, văn hoá, giá trị cốt lõi - yếu tố ngày càng được khách hàng trẻ quan tâm khi lựa chọn thương hiệu để đồng hành.
Lời kết
Smart Scale-up không đồng nghĩa với việc giảm tốc, mà là chạy nhanh một cách bền vững. Trong kỷ nguyên mới, tốc độ vẫn quan trọng, nhưng chỉ những doanh nghiệp biết giữ nhịp tăng trưởng bằng chiều sâu hệ thống mới đủ sức đi đường dài.
Người chiến thắng sẽ không phải ai “chạy nhanh nhất” trong ngắn hạn, mà là ai có nền móng đủ vững để duy trì tốc độ ấy qua nhiều giai đoạn khốc liệt.
Với doanh nghiệp Việt Nam, hàm ý quan trọng là cần tái định nghĩa chiến lược Scale-up: Thay vì chạy theo con số ấn tượng, hãy bắt đầu bằng việc củng cố nền tảng quản trị, công nghệ, văn hoá và nhân sự.
Nói cách khác, “đặt nền trước, tăng tốc sau”. Khi nền đủ vững, tốc độ sẽ không còn là rủi ro mà trở thành lợi thế cạnh tranh bền vững.
Đối với BrandMarcom, Smart Scale-up cũng gợi mở một cách tiếp cận mới.
Truyền thông thương hiệu không nên chỉ phô trương quy mô hay tốc độ tăng trưởng, mà cần kể được câu chuyện về hệ thống, văn hoá và giá trị bền vững mà doanh nghiệp đang xây dựng.
Một thương hiệu biết cân bằng giữa “tốc độ” và “chiều sâu” sẽ không chỉ thu hút khách hàng, mà còn giữ chân họ bằng niềm tin dài hạn.
